عنوان : منتخب سخنان امام علی (ع)

و درود خدا بر او، فرمود: مرگ بهتر از تن به ذلت دادن و به اندك ساختن بهتر از دست نياز به سوي مردم داشتن است. اگر به انسان نشسته در جاي خويش چيزي ندهند. با حركت و تلاش نيز نخواهد داد، روزگار دو روز است، روزي به سود تو، و روزي به زيان تو است، پس آنگاه كه به سود تو است به خوش گذراني و سركشي روي نياور، و آنگاه كه به زيان تو است شكيبا باش. (حكمت 396)

و درود خدا بر او، فرمود: همانا فرزند را به پدر، و پدر را به فرزند حقي است: حق پدر در فرزند اين است كه فرزند در همه چيز جز نافرماني خدا، از پدر اطاعت كند، و حق فرزند بر پدر آن كه نام نيكو بر فرزند نهد،‌ خوب تربيتش كند، و او را قرآن بياموزد. (حكمت 399)

و درود خدا بر او، فرمود: چشم زخم حقيقت دارد، استفاده از نيروهاي مرموز طبيعت حقيقت دارد، سحر و جادو وجود دارد، و فال نيك راست است؛ و رويداد بد را بدشگون دانستن، درست نيست، بوي خوش، درمان و نشاط آور، عسل درمان كننده و نشاط آور، سواري بهبودي آور، و نگاه به سبزه زار، درمان كننده و نشاط آور است. (حكمت 400)

و درود خدا بر او، فرمود: خدا عقل را به انساني نداد جز آن كه روزي او را با كمك عقل نجات بخشيد. (حكمت 407)

و درود خدا بر او، فرمود: هر كس با حق در افتاد نابود شد. (حكمت 408)

و درود خدا بر او، فرمود: قلب، كتاب چشم است. (آنچه چشم بنگرد در قلب نشيند.) (حكمت 409)

و درود خدا بر او، فرمود: تقوا در رأس همة ارزش هاي اخلاقي است. (حكمت 410)

و درود خدا بر او، فرمود: با آن كس كه تو را سخن آموخت به درشتي سخن مگو، و با كسي كه راه نيكو سخن گفتن به تو آموخت، لاف بلاغت مزن. (حكمت 411)

و درود خدا بر او، فرمود: در تربيت خويش تو را بس كه از آنچه بر ديگران نمي پسندي دوري كني. (حكمت 412)

و درود خدا بر او، فرمود: در مصيبت ها يا چون آزادگان بايد شكيبا بود، و يا چون ابلهان خود را به فراموشي زد. (حكمت 413)

(اميرالمؤمنين به فرزندش امام مجتبي خطاب كرد:) چيزي از دنياي حرام براي پس از مرگت باقي مگذار، زيرا آنچه از تو مي ماند نصيب يكي از دو تن خواهد شد، يا شخصي است كه آن را در طاعت خدا به كار گيرد، پس سعادتمند مي شود به چيزي كه تو را به هلاكت افكنده است. يا شخصي كه آن را در نافرماني خدا به كار گيرد، پس هلاك مي شود به آنچه كه تو جمع آوري كردي، پس تو در گناه او را ياري كرده اي، كه هيچ يك از اين دو نفر سزاوار آن نيستند تا بر خود مقدم داري. (اين حكمت بگونة ديگري نيز نقل شده؛) پس از ستايش پروردگار !   آنچه از دنيا هم اكنون در دست تو است، پيش از تو در دست ديگران بود، و پس از تو نيز به دست ديگران خواهد رسيد، و همانا تو براي دو نفر مال خواهي اندوخت، يا شخصي كه اموال جمع شدة تو را در طاعت خدا به كار گيرد، پس به آنچه كه تو را به هلاكت   افكند سعادتمند مي شود، يا كسي است كه آن را در گناه به كار اندازد، پس با اموال جمع شدة تو هلاك خواهد شد، كه هيچ يك از اين دو نفر سزاوار نيستند تا بر خود مقدمشان بداري، و بار آنان را بر دوش كشي، پس براي گذشتگان رحمت الهي، و براي بازماندگان روزي خدا را اميدوار باش. (حكمت 416)

(اصحاب امام پيرامونش نشسته بودند كه زني زيبا از آنجا عبور كرد. حاضران ديده به آن زن دوختند. امام فرمود: ) همانا ديدگان اين مردان به منظرة شهوت آميز دوخته شده و به هيجان آمده اند، هر گاه كسي از شما با نگاه به زني به شگفتي آيد، با همسرش بياميزد كه او نيز زني چون زن وي باشد. (مردي از خوارج گفت: خدا اين كافر را بكشد چقدر فقه مي داند ! مردم براي كشتن او برخاستند، امام فرمود: ) آرام باشيد، دشنام را با دشنام بايد پاسخ داد يا بخشيدن از گناه. (حكمت 420)

و درود خدا بر او، فرمود: كار نيك به جا آوريد، و آن را هر مقدار كه باشد كوچك نشماريد، زيرا كوچك آن بزرگ، و اندك آن فراوان است، و كسي از شما نگويد كه: ديگري در انجام كار نيك از من سزاوارتر است ! . گر چه سوگند به خدا كه چنين است، خوب و بد را طرفداراني است كه هر گاه هر كدام از آن دو را وا گذاريد، انجامشان خواهند داد. (حكمت 420)

و درود خدا بر او، فرمود: كسي كه نهان خود را اصلاح كند، خدا آشكار او را نيكو گرداند، و كسي كه براي دين خود كار كند، خدا دنياي او را كفايت فرمايد، و كسي كه ميان خود و خدا را نيكو گرداند، خدا ميان او و مردم را اصلاح خواهد كرد. (حكمت 423)

و درود خدا بر او، فرمود: بردباري پرده است پوشاننده، و عقل شمشيري است بران،‌پس كمبودهاي اخلاقي خود را با بردباري بپوشان، و هواي نفس خود را با شمشير عقل بكش. (حكمت 424)

و درود خدا بر او، فرمود: خدا را بندگاني است كه براي سود رساندن به ديگران، نعمت هاي خاصي به آنان بخشيده، تا آنگاه كه دست بخشنده دارند نعمت ها را در دستشان باقي مي گذارد، و هر گاه از بخشش دريغ كنند، نعمت ها را از دستشان گرفته و به دست ديگران خواهد داد. (حكمت 425)

و درود خدا بر او، فرمود: سزاوار نيست كه بندة خدا به دو خصلت اعتماد كند: تندرستي، و توانگري؛ زيرا در تندرستي ناگاه او را بيمار بيني، و در توانگري ناگاه او را تهيدست ! . (حكمت 426)

و درود خدا بر او، فرمود: كسي كه از نياز خود نزد مؤمني شكايت كند، گويي به پيشگاه خدا شكايت برده است، و كسي كه از نيازمندي خود نزد كافري شكوه كند، گويي از خدا شكوه كرده است ! . (حكمت 427)

و درود خدا بر او، فرمود: بزرگ ترين حسرت ها در روز قيامت، حسرت خوردن مردي است كه مالي را به گناه گرد آورد، و آن شخصي به ارث برد كه در اطاعت خداي سبحان بخشش كرد، و با آن وارد بهشت شد، و گرد آوردندة اولي وارد جهنم گرديد. (حكمت 429)

و درود خدا بر او، فرمود: همانا زيان كارترين مردم در معاملات، و نوميد ترين مردم در تلاش، مردي است كه تن در گردآوري مال خسته دارد، اما تقديرها با خواست او هماهنگ نباشد، پس با حسرت از دنيا رود، و با بار گناه به آخرت روي آورد. (حكمت 430)

و درود خدا بر او، فرمود: روزي بر دو قسم است: آن كه تو را مي خواهد، ‌و آن كه تو او را مي جويي. كسي كه دنيا را خواهد، مرگ نيز او را مي طلبد تا از دنيا بيرونش كند، و كسي كه آخرت را خواهد، دنيا او را مي طلبد تا روزي او را به تمام پردازد. (حكمت 431)

(از امام پرسيدند: عدل يا بخشش، كدام يك برتر است. حضرت فرمود: ) عدالت، هر چيزي را در جاي خود مي نهد، در حالي كه بخشش آن را از جاي خود خارج مي سازد. عدالت تدبير عمومي مردم است، در حالي كه بخشش گروه خاصي را شامل است، پس عدالت شريف تر و برتر است. (حكمت 437)

و درود خدا بر او، فرمود: زهد بين دو كلمه از قرآن است، كه خداي سبحان فرمود:«تا بر آنچه از دست شما رفته حسرت نخوريد، و به آنچه به شما رسيده شادمان مباشيد.» كسي كه بر گذشته افسوس نخورد، و به آينده شادمان نباشد، همة جوانب زهد را رعايت كرده است. (حكمت 439)

و درود خدا بر او، فرمود: چيز اندك كه با اشتياق تداوم يابد، بهتر از فراواني است كه رنج آور باشد. (حكمت 444)

و درود خدا بر او، فرمود: آيا آزاد مردي نيست كه اين لقمة جويندة حرام دنيا را به اهلش وا گذارد؟ همانا بهايي براي جان شما جز بهشت نيست،‌ پس كمتر از آن نفروشيد ! . (حكمت 456)

و درود خدا بر او، فرمود: دو گرسنه هرگز سير نشوند: جويندة علم و جويندة مال. (حكمت 457)

و درود خدا بر او،‌ فرمود: نشانة ايمان آن است كه راست بگويي، آنگاه كه تو را زيان رساند، و دروغ نگويي كه تو را سود رساند و آن كه بيش از مقدار عمل سخن نگويي، و چون از ديگران سخن گويي از خدا بترسي ! . (حكمت 458)

و درود خدا بر او، فرمود: غيبت كردن،‌ تلاش ناتوان است. (حكمت 461)

و درود خدا بر او، فرمود: مردم را روزگاري دشوار در پيش است كه توانگر اموال خود را سخت نگهدارد، در صورتي كه به بخل ورزي فرمان داده نشد. خداي سبحان فرمود: «بخشش ميان خود را فراموش نكنيد.» بدان در آن روزگار، بلند مقام، و نيكان خوار گردند، و با درماندگان به ناچاري خريد و فروش مي كنند در حالي كه رسول خدا (ص) از معامله با درماندگان نهي فرموده. (حكمت 468)

و درود خدا بر او، فرمود: دو كس نسبت به من هلاك مي گردند، دوستي كه زياده روي كند، و دروغ پردازي كه به راستي سخن نگويد. (اين كلام مانند سخن ديگري است كه فرمود: ) دو تن نسبت به من هلاك گردند،‌ دوستي كه از حد گذراند، و دشمني كه بيهوده سخن گويد. (حكمت 469)

و درود خدا بر او، فرمود: پاداش مجاهد شهيد در راه خدا، بزرگتر از پاداش عفيف پاكدامني نيست كه قدرت بر گناه دارد و آلوده نمي گردد. همانا عفيف پاكدامن، فرشته اي از فرشته هاست. (حكمت 474)

(چون زيادبن ابيه را به جاي عبدالله بن عباس و شهرهاي اطراف آن حكومت داد، او را در دستورالعملي طولاني، از گرفتن ماليات نابهنگام نهي كرد و فرمود: ) عدالت را بگستران و از ستمكاري پرهيز كن، كه ستم،‌ رأيت را به آوارگي كشاند و بيدادگري به مبارزه و شمشير مي انجامد. (حكمت 476)

و درود خدا بر او، فرمود: سخت ترين گناهان، گناهي است كه گناهكار آن را سبك شمارد. (حكمت 477)

و درود خدا بر او، فرمود: خدا از مردم نادان عهد نگرفت كه بياموزند، تا آنكه از دانايان عهد گرفت كه آموزش دهند. (حكمت 478)